Δερματοογκολογία
Βασικοκυτταρικό καρκίνωμα
Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα είναι η συχνότερη μορφή καρκίνου του δέρματος. Συνήθως παρουσιάζει τοπική διήθηση και καταστροφή των ιστών και πολύ σπάνια μεθίσταται. Παρουσιάζεται σε ηλιοεκτεθειμένες περιοχές του δέρματος όπως το πρόσωπο (πολύ συχνά στην μύτη), τα πτερύγια των αυτιών και το τριχωτό της κεφαλής.
Κλινικά εμφανίζεται με τις εξής μορφές:
- επιφανειακό (μοιάζει με έκζεμα)
- μελαγχρωματικό (μοιάζει με ελιά)
- οζώδες (οζίδιο δέρματος)
- ελκωτικό (μοιαζει με πληγή που αιμορραγεί)
- σκληρωτικό (μοιάζει με ουλή)
Η διάγνωση τίθεται δερματοσκοπικά σε συνδυασμό με χειρουργική αφαίρεση με ιστολογική εξέταση. Η χειρουργική αφαίρεση σε υγιή όρια αποτελεί θεραπεία εκλογής. Πέραν της χειρουργικής αντιμετώπισης υπάρχουν και άλλες θεραπευτικές επιλογές όπως
- κρυοθεραπεία
- φωτοδυναμική θεραπεία
- χρήση ανοσοτροποποιητικών ουσιών
Ο τακτικός επανέλεγχος στο δερματολογικό ιατρείο είναι απαραίτητος, ώστε να ελέγχεται πέρα από το σημείο εμφάνισης του βασικοκυτταρικού καρκινώματος και ολόκληρη η επιφάνεια του δέρματος. Ο κίνδυνος υποτροπής είναι μεγαλύτερος τα πρώτα δύο χρόνια μετά την αφαίρεση του όγκου.
Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα
Μετά το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα αποτελεί το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα τον δεύτερο πιο συχνό καρκίνο του δέρματος. Πέρα από την τοπική διήθηση και καταστροφή των ιστών, έχει και μεταστατικό δυναμικό.
Η εμφάνισή του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος σχετίζεται κατεξοχήν με την έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου. Παρατηρείται κυρίως σε ηλιοεκτεθειμένες περιοχές του σώματος, αλλά και στους βλεννογόνους (στόματος, γεννητικών οργάνων). Άλλες θέσεις εμφάνισης είναι τα έλκη, οι χρονίζουσες πληγές και οι ουλές. Σημαντικός προδιαθεσικός παράγοντας είναι η ανοσοκαταστολή.
Κλινικά εμφανίζεται ως μια παχιά ερυθηματώδης πλάκα με λέπια συχνά με κρούστα ή αιμορραγία ή ως οζίδιο. Σε ορισμένες περιπτώσεις προηγούνται του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος κάποιες προκαρκινικές βλάβες, οι ακτινικές υπερκερατώσεις.
Η διάγνωση τίθεται δερματοσκοπικά σε συνδυασμό με χειρουργική αφαίρεση και ιστολογική εξέταση. Η χειρουργική αφαίρεση σε υγιή όρια αποτελεί θεραπεία εκλογής. Ανάλογα με την εντόπιση ενδεχομένως να χρειαστεί μεταμόσχευση δέρματος. Σε καρκινώματα μεγάλου βάθους διείσδυσης απαιτείται και απεικονιστικός έλεγχος των επιχώριων λεμφαδένων για τον αποκλεισμό μεταστάσεων. Σε μεταστατικό καρκίνωμα δίνεται συστηματική θεραπεία σε συνεννόηση με ογκολόγο.
Μελάνωμα
Η πιο συχνή και επικίνδυνη μορφή καρκίνου το δέρματος είναι το μελάνωμα. Αν η διάγνωση δεν γίνει έγκαιρα, μπορεί να έχει ιδιαίτερα επιθετική βιολογική συμπεριφορά. Αναπτύσσεται είτε σε έδαφος προϋπάρχοντος σπίλου (στο 30% των περιπτώσεων) είτε σε φυσιολογικό δέρμα (στο 70% των περιπτώσεων). Συνηθέστερα εμφανίζεται σε ηλιοεκτεθειμένες περιοχές του δέρματος, αλλά και σε οποιαδήποτε άλλη περιοχή.
Ο κίνδυνος εμφάνισης αυξάνεται σε άτομα που έχουν συγκεκριμένους προδιαθεσικούς παράγοντες:
- Ανοιχτός φωτότυπος δέρματος (ξανθά/κόκκινα μαλλιά, ανοιχτόχρωμα μάτια, ανοιχτόχρωμο δέρμα που εύκολα εμφανίζει εγκαύματα)
- Παρατεταμένη έκθεση σε υπεριώδη ακτινοβολία (ήλιος, σολάριουμ)
- Ηλιακά εγκαύματα στην παιδική ηλικία
- μεγάλος αριθμός σπίλων >50
- Δυσπλαστικοί σπίλοι
- Οικογενειακό ιστορικό μελανώματος
- Εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα
Υπάρχουν 4 κύριοι τύποι:
- επιφανειακά επεκτεινόμενο, που αποτελεί τον συνηθέστερο τύπο μελανώματος
- οζώδες, που αποτελεί ιδιαίτερα επιθετική μορφή
- μελάνωμα των άκρων (υπονύχιο, παλαμών/πελμάτων)
- μελάνωμα επί κακοήθους φακής, που αναπτύσσεται σε υπάρχουσα κηλίδα σε ηλιοεκτεθειμένες περιοχές του σώματος
Η θεραπεία είναι χειρουργική και ανάλογα με το βάθος διείσδυσης απατείται για μεγαλύτερο καθαρισμό ευρεία εκτομη έως 2cm. Ενδεχομένως να χρειαστούν και περαιτέρω χειρουργεία όπως η αφαίρεση του φρουρού λεμφαδένα ή σε περίπτωση λεμφαδενικής προσβολής και λεμφαδενεκτομή. Για διερεύνηση πιθανών μεταστάσεων διενεργείται απεικονιστικός έλεγχος. Στη θεραπεία του μεταστατικού ή του ανεγχείρητου μελανώματος εφαρμόζονται συστηματικές θεραπείες (ανοσοθεραπεία, στοχευμένη θεραπεία) από τους ογκολόγους.
Η καλύτερη πρόληψη του μελανώματος είναι τακτική αυτοεξέταση του δέρματος στο σπίτι, καθώς επίσης η τακτική εξέταση στο δερματολογικό ιατρείο με δερματοσκόπηση. Επίσης, θα πρέπει να λαμβάνονται μέτρα αντηλιακής προστασίας. Η έγκαιρη ανίχνευση ενός μελανώματος από τον δερματολόγο καθιστά το μελάνωμα θεραπεύσιμο.
